بررسی تحلیلی نقش مدیریت متافیزیکی اسلامی در رهبری اثربخش

یکی از نیازهای ما در مباحث مدیریت، پرداختن به مبحث «ارزشهای انسانی» است. نیاز ما به بررسی ارزشهای انسانی مدیریت، بسیار جدّی است. یک دلیل آن این است که نتیجه تحقیقات مدیریت نشان می دهد: اگر اعضای یک سازمان تولیدی از ارزشهای اخلاقی بهره مند باشند، بازده کار، بیشتر و هزینه آن کمتر است و شاید بتوان گفت تثبیت ارزشهای اخلاقی، بهترین شیوه کنترل نیروی انسانی است، یعنی از آنجا که در هر مرکز تولیدی کنترل نیروی انسانی یکی از اصول کار مدیریت است، ناچار باید گروه زیادی از نیروهای انسانی را در این راه به کارگرفت و این امر مستلزم صرف هزینه های کلان مادی و اتلاف نیروی انسانی است، به گونه ای که تقریباً بخش عظیمی از نیروهایی که در یک موسسه کار می کنند صرف جمع آوری اطلاعات از دیگران، ارزیابی، بررسی باز دهی کار و .... می شود و این وضعیت، باعث می شود که گروهی از نیروهای انسانی از کار مولّد یا از ارائه خدمات باز بمانند، چون مجبورند وقت و نیرویشان را در بخشهای غیر تولیدی بگذرانند و این کار خود هزینه سنگینی را بر موسسه تحمیل می کند. علاوه بر این، گاهی در بسیاری از سازمانها و کارخانجات، مخصوصاً در موسسات بزرگ، به این نتیجه می رسند که این نیروی کنترل کننده کافی نیست، زیرا خود اینها نیز به نیروی کنترل کننده دیگری نیاز دارند، لذا به ایجاد سیستم اطلاعات دیگری روی می آورند و همینطور ... هرچند هم که این وضعیت ادامه پیدا کند، باز به نتیجه نهایی نمی رسد و این جریان همچنان ادامه پیدا می کند تا جایی که کار به کسانی منتهی شود که در درون خود عامل کنترل کننده داشته باشند. بدون درونی شدن ارزشها، حتی مدیر یک موسسه هم مورد اطمینان نیست و کسی باید او را کنترل کند و باید کسانی هم باشند که مسئولان کنترل و بازرسی را کنترل کنند که گزارشهای آنها صحیح باشد؛ حقایق را کتمان نکنند، یا مطالبی را جعل نکنند و برای این گروه کنترل هم همین سخن صادق است، اما اگر به جای این همه نیروی انسانی کنترل کننده بتوان ارزشها را در درون کارمندان به وجود آورد؛ یعنی آنها را به یک سلسله اصول اخلاقی ارزشمند پای بند کرد، به حدی که بتوان به خود آنان اعتماد کرد، در این صورت هم نیروهای مُراقب، آزاد شده و می توانند به کار مولّد بپردازند و هم هزینه ای را که صرف آنها می شود، می توان در جای دیگر به کار گرفت. علاوه بر این، کارگران بیش از پیش احساس شخصیت و ارزش خواهند کرد، زیرا افرادی که دائماً خودشان را تحت کنترل می بینند، احساس حقارت می کنند، اما وقتی که به آنها اعتماد شود و واقعاً قابل اعتماد هم باشند؛ خود آنها هم احساس ارزش و شخصیت می کنند که به نوبه خود هم آثار اقتصادی و روانی و انسانی دارد و هم برای توسعه بسیار مفیدتر است، زیرا که در این صورت نیروی فعال و مولد افزایش می یابد. در نظام اسلامی: اولا در مقام پرداخت حقوق باید حق هر کسی ادا شود، خواه مردم آن حق را معتبر بدانند یا نه. ثانیاً کارگر باید برای رسیدگی به نیازهای بهداشتی، معنوی، تربیتی، فرهنگی و اخلاقی خود از اوقات فراغت کافی برخوردار باشد. با این حساب، نظام ارزشی اسلام در تمامی ابعاد مدیریت اعم از ترسیم خط مشی، سازمان دهی، کمیت و کیفیت تولید و خدمات، قیمت گذاری، ارتباط با کارمندان، همکاران و رقیبان به شدت موثر است، حتی مدیرانی که به منافع اقتصادی خود بیش از معنویات می اندیشند، باید نقش روابط انسانی را در این کار جدّی بگیرند. مهربانی، صمیمیت و صداقت، علاقه کارمند و کارگر را به کار خود و در نهایت به افزایش تولید، بیشتر می کند. بازدهِ نوعی از مدیریت که مبتنی بر روابط انسانی باشد، نه صرفاً ماشینی، با بازده مدیریت ماشینی قابل مقایسه نیست. هر قدر که ارتباط عاطفی بین مدیران و کارکنان بیشتر باشد، نتیجه کار بهتر است، اما این ارتباط باید بر مبانی ارزشی، ایمانی و وحدت هدف، نه تظاهر، دورویی، نفاق و ابزار انگاری ارزشها، مبتنی باشد.( مصباح یزدی.1381) و در نگاه وسیعتر ، از آنجا که رهبری اثربخش رهبرکبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) منجر به تغییر حکومت چندین ساله گردید و تغییر در نگرش و هویت مردم یک کشور را پدید آورد و توانست با اطمینان بخشی و تصرف در قلوب مردم سرنوشت مردم یک کشور را در جهت دستورات الهی و اسلامی تغییر دهد و به ملتی که سالیان دراز مستعمره کشور های بیگانه و مزدور بودند استقلال ، آزادی و امنیت ببخشد اهمیت موضوع مدیریت متافیزیکی اسلامی و اثربخشی رهبری را نشان می دهد . و در ادامه به شرح مدیریت متافیزیکی اسلامی در رهبری اثر بخش و تاثیرات آن بر گروه ها و رسیدن به اهداف آرمانی الهی می پردازیم تا بتوانیم با رهبری متافیزیکی اسلامی که در نمونه های بارز آن در زمان جنگ تحمیلی ، مدیریت و فرماندهی فرماندهان هشت سال دفاع مقدس و همچنین رهبری حضرت امام خامنه ای (حفظه الله) در عصر کنونی را اثربخشترین نوع رهبری و مدیریت در تاریخ جهان پس از پیامبر خاتم و ائمه هدی (علیهم السلام ) تحلیل نماییم .